Tết cổ truyền nét văn hóa đẹp mãi

Không khí mùa xuân đang tràn ngập khắp mọi làng quê Việt Nam, từng ngày phố phường hòa cùng lòng người nô nức đón xuân về. Bên cạnh cái không khí ấm áp của bao gia đình với cái tết dân tộc thì vẫn còn đâu đó trong giới trẻ hiện nay những bâng khuâng về ranh giới tết cổ truyền hỏi rằng nó nên tiếp tục gìn giữ hay để nó hòa tan vào không khí tết Phương Tây.

“Tết Nguyên Đán Việt Nam (hay còn gọi là Tết Cả,Tết Ta, Tết Âm lịch, Tết Việt Nam hay chỉ đơn giản Tết) là dịp lễ quan trọng nhất của Việt Nam, theo ảnh hưởng văn hóa của Tết âm lịch Trung Hoa. Hàng năm, Tết được tổ chức vào ngày mồng 1 tháng 1 theo âm lịch trên đất nước Việt Nam và ở một vài nước khác có cộng đồng người Việt sinh sống. Trước ngày Tết, thường có những ngày khác để sửa soạn như Tết Táo Quân (23 tháng chạp âm lịch) và Tất Niên (29 hoặc 30 tháng chạp âm lịch). Trong những ngày Tết, các gia đình sum họp bên nhau, cùng thăm hỏi người thân, mừng tuổi và thờ cùng tổ tiên... Theo phong tục tập quán, Tết thường có những điều cấm kị”. Đó là lời giải thích về tết nguyên đán trên Bách khoa toàn thư mở Wikipedia. Thế nhưng trên thực tế, với bối cảnh nền kinh tế Việt từng ngày càng năng động và phát triển thì Tết Ta chẳng khác tết Tây là bao, càng nhiều gia đình theo dạng Hạt Nhân trẻ hiện nay còn suy nghĩ việc có cần hay không việc chuẩn bị cho Tết....

Ngày tết bao lâu là đủ?

Ông bà xưa thường bảo “tháng Giêng là tháng ăn chơi”, đồng nghĩa với việc tết Việt Nam kéo dài trong một tháng. Thế nhưng cũng sẽ có người bảo rằng “mùng một tết cha, mùng hai tết mẹ, mùng ba tết thầy” cho nên tết chỉ gói ghém trong ba ngày mùng một, mùng hai và mùng ba mà thôi. Còn thật sự tết bắt đầu từ khá sớm, khoảng 23 tháng Chạp là mọi gia đình Việt đã chuẩn bị Tết bằng việc cúng ông Táo (Táo quân) [1].  Để chuẩn bị cho Tết thì mọi người thường quét dọn nhà cửa, gặt mai/đào, trang trí, mua sắm quần áo và lên danh sách món ăn sẽ mua trong Tết... Còn về ăn tết thì “mọi nhà mọi hoa” nhưng chung quy đó là việc tiếp khách, đi chúc tết mọi người và lì xì đầu xuân, những việc đó thường kéo dài trong khoảng 5 ngày tết. Đôi người cho rằng dùng một tháng để chuẩn bị và đón tết trong khi thời gian quý hơn vàng này là một việc sai lầm, nên loại bỏ hay là giảm bớt. Bởi như thế vừa làm gián đoạn việc kinh doanh, vừa làm mất thời gian công sức mà chẳng thu được lợi gì? Vì sao ta không như Phương Tây chỉ đón tết dương lịch mà thôi?

Những điều bất lợi khi mà đón tết Cổ Truyền là gì? Tôi đã thử hỏi một số người lớn trong Gia Đình và bạn bè mình, họ bảo: “Cứ đến gần tết là như chạy giặc, làm việc tối mặt mũi thà không có tết còn hơn.” Còn các bạn bè tôi thì sợ tết bởi trước tết là phải dồn sức học kiểm tra cứ như mì ăn liền vậy. Dân kinh tế lại càng ngán ngẩm hơn bởi vừa bỏ một khoảng thời gian chẳng kinh doanh được gì, mất một số vụ làm ăn với người ngoài bởi chữ Tết, rồi cả việc ăn chơi sa đọa, nhậu nhẹt mấy ngày xuân, các tai nạn trộm cướp, tệ nạn đánh bài đá gà cũng phát tán nhiều hơn. Tôi đem câu hỏi: “Bạn có thích tết cổ truyền không đi hỏi bạn bè trong lớp của mình thì đúng với câu: “chín người mười ý”.

Bạn Hân – tổ trưởng tổ một bảo: Tết đến là hàng hóa cứ tăng vù vù, dù nhà nước năm nào cũng bảo bình ổn giá thành, còn bọn con nít thì cứ đòi mua quần áo mới, nhận nhiều tiền... thế đâm ra hư thêm. Dù mình biết giá trị văn hóa và giá trị cổ truyền của nó, nhưng nhìn lại nó chẳng còn giúp được cho đất nước giữ nét văn hóa mà còn làm cho tệ nạn phát triển nữa... cảm thấy hơi potay với tết...”

Có một số bạn khác gật đầu tán thành việc bỏ qua ngày tết hay chỉ nên khoảng 3 ngày thôi, vì tết ta chả có gì khác tết Tây, không còn nhiều nét cổ truyền của văn hóa Việt.

Mình nhớ có lần ông bà mình ngồi xem không khí noel và tết Tây rầm rộ ở khắp mọi nơi, thì lặng lẽ lắc đầu: Tuổi trẻ giờ nhớ rõ ngày Noel, Valentine gì đó còn hơn ngày Phật Đản, Giỗ tổ Hùng Vương hay Quốc Khánh nữa. Những ngày lễ ta thì chỉ dùng để nghỉ ngơi còn mấy cái lễ tây thì cứ chuẩn bị không khí hơn tết. Tết Nguyên Đán thì bao người hiểu hết được ý nghĩa, những phần chuẩn bị, cúng tổ tiên nhứ thế nào... thậm chí bị bắt về quê còn khó chịu nữa chứ”.

Vậy theo ý kiến của riêng bạn. Thật sự Tết Nguyên Đán như thế nào mới đúng? Nó giúp cho bạn được gì? Gây bất lợi gì cho bạn?

Tết cổ truyền nét văn hóa đẹp mãi

Tôi mang theo bao suy tư Tết cổ truyền là gì, có nên giữ gìn một nét đẹp thiêng liêng của dân tộc hay không... khi rời khỏi Yahoo Blog để đến với một thế giới mới có tên là Zing me. Xa lạ và nhiều hoài niệm về chốn cũ tôi đã ở gần 2 năm. Trong lúc đang lang thang khắp mọi nơi tìm lại bạn bè cũ, tôi tình cờ đến với trang cộng đồng của Zing Blog, thấy bài viết “Đẹp mãi Tết cổ truyền”  click chuột vào xem thấy những dòng viết: “Tết chứa đựng bao tinh hoa của dân tộc. Ngoài những nét văn hóa truyền thống thì mỗi gia đình, mỗi vùng miền còn mang những nét đặc trưng riêng từ các nghi lễ, tập tục đón Tết đến cách sửa soạn và bày biện mâm cơm.” – Bút Chì Zing Blog.

Hay nét xuân rộn ràng trong từng bài viết của bạn bè mình:

“Bánh chưng, giò lụa với thịt gà

Tất niên, mồng một, cỗ bày ra”

bác Đông Sơn

Một người cậu đang ở bên Canada trong dịp cùng gia đình về quê ăn tết đã chia sẻ: “Chẳng có tết nào vui hơn tết ở Việt Nam. Nó mang một nét đẹp dân tộc không thể nào kiếm tìm cái thứ hai trên Thế Giới, cái tết không chỉ của cá nhân, mà của tất cả mọi nhà, mọi người của đất trời. Năm nay có một nhà ở bên đó cũng tính về Việt Nam đón tết nhưng tiếc vì quá bận nên không về được, họ cứ tiếc vì xem các hình ảnh tết Việt Nam nào nấu bánh, nào ca hát, mùa lân sư rồng... mà không khỏi cảm thán”.

Bạn hàng xóm Trung Võ đã khẳng định trong bài [CỬA SỔ BLOG] MÙA TẾT... của mình: “Tết đâu chỉ có chỉ có 3 ngày, mà là một mùa-mùa Tết...”

Hay như bạn Tommy Dip một người bạn thơ ấu của tôi đã đi nước ngoài vào năm 10 tuổi theo diện HO, nhưng mọi lần nhắc đến tết Việt bạn lại vô cùng phấn kích, và cho rằng người Việt Nam thật chẳng biết hưởng thụ: “Èo chán thế, Tết là một dịp và ta đi thăm người thân, bạn bè, đi cầu an – hái lộc nữa. Mấy ngày đó dùng nạp năng lượng cũng tốt lắm đó, cứ chỉ biết đến làm việc không qua Mỹ sống đi chứ ở Việt Nam chi, Việt Nam chẳng phải luôn bảo thân thiện sao mà giờ kinh tế thế.”

Tommy cũng kể thêm cho tôi việc đem những tấm hình hồi bé xíu chụp tết ở Việt Nam cho bạn học bên đó xem, kể họ về nét văn hóa tết Việt làm nhiều bạn nước ngoài muốn được một lần về Việt Nam đón tết nữa mà chả được.

Thế nhưng hiện nay, các gia đình thường chẳng mong tết thậm chí sợ tết, vì họ phải đối mặt với việc giá tăng của vật chất, quà cáp... Những câu chúc xuân tươi, hạnh phúc cứ như câu cửa miệng trong mấy ngày tết... đó có thể coi là một trong những điều kiện cơ sở làm cho tết Cổ Truyền dần mất đi nét đẹp hay không? Mỗi độ xuân về với tốc độ tăng cao của kinh tế - mở cửa hội nhập là giảm dần hay thậm chí mất đi nét đẹp của tết nguyên đán?

Chú thích:

[1] Quan điểm của người Việt thì ông Táo vừa là thần bếp trong nhà vừa là người ghi chép tất cả những việc làm tốt xấu mà con người đã làm trong năm cũ và báo cáo với Ngọc Hoàng những vấn đề tốt xấu của gia chủ. Ông Táo được cúng vào trưa hoặc chiều ngày 23 tháng Chạp âm lịch hàng năm. Lễ cúng gồm có hương, nến, hoa quả, vàng mã và hai mũ đàn ông, một mũ đàn bà kèm theo ba con cá chép (cá chép thật hoặc cá chép làm bằng giấy kèm theo cỗ mũ). Theo sự tích ông Táo, cá chép sẽ đưa ông Táo vượt qua Vũ Môn để lên Thiên đình gặp Ngọc Hoàng. Một số gia đình ở nông thôn vẫn còn gìn giữ phong tục dựng cây nêu, trong khi ở thành phố, phong tục này đã bị lãng quên. Theo phong tục, cây nêu được dựng lên để chống lại quỷ dữ và những điềm gở. Cây nêu thường được treo hoặc trang trí thêm những thứ được coi là để dọa ma quỷ như: tỏi, xương rồng, hình nộm và lá dứa. Trước ngày Tết, người Việt cũng chuẩn bị bánh chưng, bánh dầy và các món ăn thịnh soạn để dâng lên ông bà tổ tiên.

Nguồn: Zing